سرنوشت ایده‌آل یک مامور اطلاعاتی
صدای روسیه
Photo: RIA Novosti
مامور افسانه‌ای سرویس ویژه شوروی
«گئورگ وارطانیان» همراه با همسر خود «گوار» متجاوز از 40 سال مخفیانه کار
کرده و آن‌ها در حدود صد کشور مشغول جمع آوری اطلاعات نظامی- سیاسی محرمانه
بودند. زوج وارطانیان پیشنمونه قهرمانان فیلم هنری کارگردانان «ولادیمیر
نائوموف» و «آلکساندر آلوف» بنام «تهران- 43 » شدند که در سال 1980 اکران
شد. ولی تماشاگران از موجودیت آن‌ها خبری نداشتند.
فیلم را به زبان روسی تماشا کنید
وظیفه اول گئورگ وارطانیان که بایستی جاسوسان فاشیستی در
ایران را شناسایی کرده و امنیت سران شوروی، انگلیس و آمریکا در کنفرانس
تهران در سال 1943 را تأمین کند پایه سوژه این فیلم را تشکیل داد. نازی های
آلمانی هنگام این کنفرانس که از آغاز جنگ جهانی دوم دیدار اول سران کشور
های عضو ائتلاف ضد هیتلری بود یک عمل تروریستی در ساختمان سفارت انگلیس در
تهران را طرح ریزی کردند. ولی کار گروه وارطانیان این اقدام را نقش بر آب
کرد. «والری کیچین» یک منتقد روس ضمن یاد آوری آن فیلم متذکر شد که «در آن
زمان نواری در باره قهرمانی یک مامور سرویس ویژه با موفقیت روربرو نشد». وی
افزود:
فیلم «تهران- 43 » فاقد آن پویایی و تنشی است که
مختص داستان‌های ماجرایی است. این یک فیلم راحت و بدون عجله بود. کارگردان
نائوموف موفق شد «الن دلون» ستاره فرانسوی را برای بازی نقش کوچکی در آن
فیلم جلب کند کهدر آن زمان در شوروی غیر مترقبه بود. هر چند که بازی گر
اصلی آن «ایگور کاستولفسکی» هنرپیشه مطرح شوری بود، آن فیلم ماندگار نشد.
زوج
وارطانیان ضمن ارزیابی آن فیلم آنرا معتبر ندانستند. «نیکلای دولگاپولوف»
مؤلف کتابی در باره گئورگ وارطانیان که این را گفته، افزود:
آن‌ها
گفته بودند که در آن تنها یک نکته حقیقی هست و آن اینکه آلمانی ها تلاش
کردند از طریق شبکه زیرزمینی آبرسانی به سفارت انگلیس رسوخ کنند. در حقیقت
در تهران سیستم قدیمی چندقرنی آبرسانی بوسیله قنات ها وجود داشت و آلمانی
ها می‌خواستند از آن استفاده کنند. این تنها یک نکته درست آن فیلم بود.
حرفه
مامور مخفی یکی از مشاغل بسیار پیچیده و دارای خطر مرگبار است و بخاطر
شرایط کار این شغلی خیلی بسته است و اگر کار یک مامور سرویس ویژه موفق باشد
شاید کسی هیچ گاه در باره زندگی او خبری نداشت باشد. «دولگوپولوف» افزود:
«جزئیات فعالیت حرفه‌ای گئورگ وارطانیان حتی پس از مرگ او هم برای دسترسی
محرمانه است. او گفت:
حتی در باره فعالیت وارطانیان در
تهران همه چیز معلوم نیست. شاید برای کسی معلوم باشد ولی بعید است که این
چیز ها در آینده نزدیکی افشا شده باشد. و اصلاً بعید است که کسی علامت
کوچکی بدهد که این کار ممکن است. و همینکه این علامت در یافت شود آن وقت
خوانندگان ما از هر چیزی که وارطانیان انجام داده بود آگاه خواهند شد.
گئورگ
وارطانیان قهرمان اتحاد شوروی در سال 1986 به فعالیت مخفی خود پایان داده و
به اتحاد شوروی باز گشت. ولی فقط در سال 2000 نام این مامور افشا شد و کمی
دیرتر دسترسی به برخی اطلاعات در باره کار چندین ساله او امکان‌پذیر
گردید. مثلاً در این باره که اتحاد شوروی به برکت زحمات وارطانیان در باره
پایگاه های نظامی ناتو در اروپا اطلاعات محرمانه دریافت می کرد. در پرتو
خدمات وارطانیان سران شوروی و آمریکا در سال 1987 توانستند قرارداد انهدام
موشک های برد متوسط و کوتاه را امضا کنند. دولگوپولوف ضمن تعمق در باره
خصوصیات حرفه‌ای وارطانیان گفت:
من از یک خصوصیتش -
نیکخواهی مطلق خوشم می آمد. این نیکخواهی به وارطانیان کمک می‌کرد که با
افراد بسیار متفاوتی به سرعت نزدیک و معاشرت کند. وی استعداد الهام بحشیدن
به افرادی بود که با وی صحبت می‌کردند اگر از این افراد خوشش می آمد. و اگر
از کسی خوشش نیامده بود طرقی پیدا می‌کرده که بدون رنجیدن کسی از صحبت
طفره برود.
زوج وارطانیان سرنوشت خارق العاده ای برای
ماموران اطلاعاتی داشتند. آن‌ها در طول ده‌ها سال کار در هیچ یک از کشور ها
بازداشت و حتی مظنون نشده بودند. آن‌ها بطور ایده‌آل کار انجام دادند.
